آیا تا به حال متوجه شده‌اید که دندان های بالایی شما بیش از حد جلو آمده‌اند یا در هنگام بستن دهان، دندان ها به طور درست روی هم قرار نمی‌گیرند؟ این وضعیت که به نام اوربایت (Overbite) شناخته میشود، یکی از رایج ترین اختلالات فکی و دندانی است و می‌تواند مشکلات عملکردی و زیبایی برای فرد ایجاد کند. اوربایت در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مشاهده میشود و در صورت عدم تشخیص به موقع، ممکن است منجر به مشکلاتی همچون درد فک، سردرد، پوسیدگی دندان و حتی اختلال در گفتار شود.
در این مقاله از مجله دندان تو به بررسی اوربایت، علائم آن و روش های درمانی مختلف از جمله ارتودنسی و در برخی موارد جراحی فک خواهیم پرداخت. همچنین درباره درمان اوربایت بدون ارتودنسی، هزینه درمان در تهران و درمان اوربایت در کودکان و بزرگسالان صحبت خواهیم کرد.
اگر به دنبال اطلاعات جامع و کاربردی درباره سلامت دهان و دندان، دندانپزشکی زیبایی یا روش‌های مدرن درمان های دندانپزشکی هستید، این مقاله می‌تواند راهنمای مناسبی برای شما باشد.
اوربایت چیست؟
اوربایت (Overbite) یک نوع ناهنجاری فکی و دندانی است که در آن دندان های فک بالا بیش از حد معمول بر روی دندان های فک پایین قرار میگیرند. در حالت طبیعی، مقداری هم پوشانی میان دندان های بالا و پایین وجود دارد، اما وقتی این هم پوشانی بیش از حد شود، فرد به اوربایت مبتلا است.
اوربایت به عنوان بخشی از مال‌اکلوژن ها (Malocclusion) طبقه‌بندی میشود که به وضعیت نادرست قرارگیری دندان ها در هنگام بسته شدن دهان اشاره دارد. این ناهنجاری می‌تواند درجات مختلفی از خفیف تا شدید داشته باشد و در صورت عدم درمان مناسب ممکن است با گذشت زمان وخیم تر شود.
در اصطلاح روزمره، بسیاری افراد به اوربایت “جلو بودن دندان‌های بالا” یا “برآمدگی فک بالا” می‌گویند. این وضعیت به ویژه در کودکان رایج است، مخصوصاً در کودکانی که عادت هایی مانند مکیدن انگشت شست یا استفاده طولانی مدت از پستانک دارند. از این رو، تشخیص و درمان زودهنگام اوربایت در کودکان بسیار اهمیت دارد.
علل بروز اوربایت چیست؟
اوربایت معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. بعضی افراد به دلیل ساختار فک و دندانی خاصی که به ارث می‌برند، پتانسیل بیشتری برای دچار شدن به این ناهنجاری دارند، در حالی که در برخی دیگر، عادات رفتاری و مشکلات رشدی می‌توانند به ظهور این مشکل منجر شوند.
عوامل ژنتیکی (وراثت)
ژنتیک یکی از مهم ترین عوامل بروز اوربایت است. در صورتی که یکی از والدین دچار اوربایت باشد، احتمال ایجاد این مشکل در کودک افزایش می‌یابد. فک بزرگ یا کوچک، عدم تناسب بین اندازه فک بالا و پایین و تعداد یا اندازه غیرطبیعی دندان ها ممکن است ارثی بوده و به اوربایت منجر شوند. به عبارت دیگر، ساختار فک و دندان ها ممکن است به‌طور طبیعی به‌گونه ای نباشند که دندان ها به‌درستی روی هم قرار بگیرند.
عادات اشتباه دهانی در دوران کودکی
عادت هایی که از دوران نوزادی شکل میگیرند می‌توانند در کودکان موجب اوربایت شوند. برخی از این عادت ها شامل مکیدن انگشت شست یا دیگر انگشتان، استفاده طولانی مدت از پستانک یا شیشه شیر، فشار آوردن زبان به دندان ها در زمان بلع و حتی گاز گرفتن ناخن یا اشیای مختلف مانند مداد هستند. این رفتارها، مخصوصاً در دوران رشد فک و دندان ها، می‌توانند باعث جلو آمدن بیش از حد دندان های بالا و نهایتاً اوربایت گردند.
مشکلات اسکلتی یا اختلالات رشدی
در برخی افراد، مشکلات مرتبط با رشد فک یا عدم تعادل بین فک بالا و پایین می‌تواند منجر به اوربایت شود. برای مثال، رشد بیش از حد فک بالا یا توسعه ناکافی فک پایین باعث میشود که دندان ها به‌درستی روی هم قرار نگیرند. چنین مشکلاتی اغلب نیازمند درمان های پیشرفته‌ای چون ارتودنسی یا حتی جراحی فک هستند. مشکلات اسکلتی ممکن است باعث شوند که دندان ها و فک در موقعیت های نامناسبی قرار گیرند و نیازمند مداخلات دندانپزشکی برای تصحیح باشند.
از دست دادن زودهنگام دندان ها
از دست دادن زود هنگام دندان‌ها، به‌ویژه در کودکان، می‌تواند یکی دیگر از عوامل بروز اوربایت باشد. وقتی کودک دندان های شیری خود را زود از دست می‌دهد، فضای کافی برای رشد دندان های دائمی باقی نمی‌ماند. این وضعیت ممکن است به بهم ریختگی دندان ها و در مواردی، اوربایت منجر شود. این مشکل اغلب با مراجعه به دندانپزشک و استفاده از وسایل مناسب برای حفظ فضای دندان های دائمی قابل پیشگیری است.
اوربایت در کودکان
اوربایت در کودکان از مشکلات شایع دندانی است که ممکن است در دوره رشد دندان های شیری یا دائمی بروز کند. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که دندان های فک بالا به میزان زیادی روی دندان های فک پایین قرار میگیرند. غالباً، اوربایت در دوران کودکی قابل تشخیص است و اگر درمان نشود، می‌تواند به مشکلات بیشتری همچون سختی در جویدن، صحبت کردن، و حتی درد در ناحیه فک منجر شود.
علائم اوربایت در کودکان
علائم اوربایت در کودکان ممکن است شامل دشواری در بستن دهان، مشکل در جویدن غذا، خس‌خس هنگام صحبت کردن، و حتی درد در ناحیه فک یا دندان‌ها باشد. گاهی این مشکل باعث میشود کودک هنگام لبخند زدن یا صحبت کردن ظاهر نامناسبی پیدا کند که می‌تواند بر اعتماد به نفس او تاثیر بگذارد. همچنین، کودکان با اوربایت می‌توانند به راحتی در معرض خطر پوسیدگی دندان و آسیب به دندان‌های جلو قرار بگیرند، چرا که این دندان‌ها به نحوی غیر عادی در معرض فشار و آسیب هستند.
دلایل بروز اوربایت در کودکان
دلایل بروز اوربایت غالباً به عوامل ژنتیکی و عادات نادرست دهانی برمی‌گردد. در بسیاری از موارد، این مشکل از والدین به ارث می‌رسد؛ بنابراین اگر یکی از والدین اوربایت داشته باشد، احتمال ابتلای کودک نیز بالاتر است. همچنین، کودکانی که عادت هایی مانند مکیدن انگشت شست یا استفاده طولانی مدت از پستانک دارند، بیشتر در معرض خطر اوربایت قرار دارند. این عادت‌ها در دوران اولیه رشد می‌توانند باعث تغییرات ساختاری در فک و دندان‌ها شوند.
درمان اوربایت در کودکان
درمان اوربایت در کودکان ضروری است چون اگر بی‌توجهی شود، ممکن است به مشکلات جدی تر آینده مانند آسیب به دندان ها، مشکلات تکلم، درد فک و حتی اختلالات گوارشی منجر شود. بهترین زمان برای درمان معمولاً سنین پایین تر قبل از پایان دوره رشد فک و دندان هاست. در این دوره امکان اصلاح اوربایت با روش‌هایی مانند ارتودنسی یا استفاده از ابزارهای خاص وجود دارد که می‌تواند در پیشگیری از مشکلات آینده بسیار مؤثر باشد.
در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی فک یا دیگر درمان‌های پیچیده‌تر دندانپزشکی باشد. بنابراین، تشخیص به موقع و درمان اوربایت می‌تواند بهبود سلامت دهان و دندان کودک را تسهیل کند و از بروز مشکلات طولانی‌مدت جلوگیری نماید.
درمان اوربایت
درمان اوربایت بسته به شدت و سن بیمار می‌تواند تنوع داشته باشد. در بسیاری از موارد، با درمان های دندانپزشکی می‌توان موقعیت دندان ها و فک‌ها را اصلاح نمود و این مشکل را حل کرد. هدف اصلی بهبود وضعیت دندان‌ها و فک‌ها به شکلی است که درست بر روی یکدیگر قرار بگیرند و از بروز مشکلات آینده جلوگیری شود.
1. ارتودنسی
یکی از شناخته‌شده ترین و مؤثرترین روش ها برای درمان اوربایت استفاده از ارتودنسی است. متخصصان ارتودنسی با استفاده از براکت ها و کش های ارتودنسی به تدریج دندان ها را به موقعیت درست هدایت می‌کنند. این روش معمولاً برای اوربایت های خفیف تا متوسط استفاده میشود. در موارد نیاز به درمان طولانی مدت تر، انواع مختلفی از براکت ها مانند فلزی، سرامیکی یا الاینرهای شفاف کاربرد دارند. مدت زمان درمان ممکن است بین ۱۲ ماه تا ۲ سال متغیر باشد.
2. دستگاه های پیشگیرانه
برای کودکان، استفاده از دستگاه های پیشگیرانه می‌تواند مؤثر باشد. این دستگاه‌ها معمولاً در سنین پایین‌تر، قبل از ارتودنسی استفاده می‌شوند و شامل مچ بندهای فک یا مقاعد دندانی هستند که رشد فک‌ها را تنظیم کرده و از بروز مشکلات آینده جلوگیری می‌کنند. این دستگاه‌ها بیشتر برای کودکان زیر ۱۰ سال کاربرد دارند.
3. جراحی فک
در موارد شدیدتر که با ارتودنسی اصلاح نمی‌شود، ممکن است جراحی فک نیاز باشد. این جراحی معمولاً در سنین بالاتر انجام میشود و هدف آن تنظیم موقعیت فک بالا یا پایین است. جراحی فک برای کسانی که دارای اختلالات اسکلتی هستند ضروری است و اغلب به‌عنوان یک درمان تکمیلی پس از دوره ارتودنسی انجام می‌گردد.
4. درمان های غیرجراحی
در برخی موارد، درمان‌های غیر جراحی مانند استفاده از فضاگیرها یا دستگاه های متحرک ارتودنسی در سنین پایین کمک کننده هستند. این درمان ها در مواقعی که اوربایت ناشی از مشکلات رشدی فک یا دندان‌هاست، مؤثر واقع می‌شوند و با تنظیم موقعیت فک و دندان ها از مشکلات آینده جلوگیری می‌کنند.
5. نگهدارنده پس از درمان
بعد از اصلاح اوربایت و انجام درمان های مورد نیاز، استفاده از نگهدارنده‌ها برای حفظ موقعیت جدید دندان‌ها ضروری ست. این نگهدارنده ها مانع از بازگشت دندان ها به موقعیت قدیمی شان می‌شوند و کمک می‌کنند تا نتایج درمان پایدار بمانند. نگهدارنده معمولاً شب یا طی زمان مشخصی در روز استفاده میشود.
